Ο Σ. Γκάκας, Αντιδήμαρχος Πολιτισμού σε συνέντευξη στο vforvolos: Έχουμε συνείδηση ότι σε συνθήκες ακραίου νεοφιλελευθερισμού οι ιδεολογικοί μηχανισμοί του συστήματος έχουν γίνει πανίσχυροι
Κύριε Γκάκα, ως Αντιδήμαρχος Πολιτισμού και Αθλητισμού στο Δήμο Χαλανδρίου, πώς πιστεύετε συμβάλλει στην ζωή των δημοτών σας, η ανάδειξη του πολιτισμού μέσα από την τοπική αυτοδιοίκηση, σε εποχή οικονομικής, κοινωνικής και πολιτισμικής κρίσης;
Βασικός στόχος της διοίκησης του Δήμου είναι η αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης σε όλα τα επίπεδα. Αυτό σημαίνει ότι η απόλαυση των καλλιτεχνικών αγαθών αλλά και η συμμετοχή των πολιτών στη δημιουργία τους δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Η εμπειρία μας αυτό το χρόνο λέει ότι όλες οι πολιτιστικές δραστηριότητες που αναπτύχθηκαν στην πόλη μας αγκαλιάστηκαν με ενθουσιασμό και συνέβαλλαν στην επικοινωνία των δημοτών, στην αναζήτηση νέων πεδίων προβληματισμού και διαλόγου. Οι κοντά στο 90% πληρότητα του Θεάτρου της Ρεματιάς στο καλοκαιρινό μας φεστιβάλ (οι περισσότερες εκδηλώσεις έγιναν με ελεύθερη είσοδο) είναι μια απόδειξη.
Η Αλληλεγγύη λειτουργεί ως «ασπίδα» απέναντι στην φτωχοποίηση και την εξαθλίωση. Διαμορφώνεται στη συνείδηση των πολιτών η έννοια της Αλληλεγγύης παράλληλα με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου σας;
Ναι. Αρκετές από τις δραστηριότητές μας συνδέθηκαν με κινήσεις αλληλεγγύης στο Χαλάνδρι (Μαζί να τα Φάμε, Κοινωνικό Ιατρείο Αλληλεγγύης, Κοινωνικό Παντοπωλείο) και μέσα από αυτή τη σύνδεση ενισχύθηκαν ευπαθείς ομάδες όπως οι άποροι, οι άνεργοι, οι πρόσφυγες πολέμου, οι Ρομά κ.λπ. Επίσης συνεργαστήκαμε με καλλιτεχνικά σχήματα που μια σημαντική πλευρά της δράσης τους είναι η συμμετοχή τους σε κινήματα αλληλεγγύης.
Σε Δήμους που επικρατεί η απουσία πολιτικού και κοινωνικού πολιτισμού, βλέπουμε να αναπαράγεται το παλιό πολιτικό μοντέλο τοπικής αυτοδιοίκησης, με μια μάσκα «απολιτίκ», ακομμάτιστης, ανεξάρτητης, προοδευτικής και κυρίως νεοφιλελεύθερης πολιτικής. Το γνωστό μοντέλο που έχει απογοητεύσει πολίτες, που έχει πείσει πως η έννοια της πολιτικής ισούται με την κακοδιαχείριση, τα οικονομικά σκάνδαλα, μικρά και μεγάλα, την αδιαφορία για τα προβλήματα του δήμου, το βόλεμα, την απάτη κ.α.
Ένα τέτοιο παράδειγμα θεωρείται από πολλούς και ο Δήμος Βόλου, που αυτή τη στιγμή διεκδικεί τον τίτλο της πολιτιστικής πρωτεύουσας παράλληλα με μηδενική δράση σε πολιτισμό, αλληλεγγύη προς τους πολίτες, εξόντωση αδέσποτων, και τα προαναφερθέντα παραδείγματα του παλιού μοντέλου.
Πώς το σχολιάζετε, τόσο στα πλαίσια της δημοτικής αρχής όσο και των δημοτών που την υποστηρίζουν, σε αντιπαράθεση με το παράδειγμα του Δήμου Χαλανδρίου;
Και στο Χαλάνδρι αυτό το μοντέλο κυριάρχησε για δεκαετίες. Η νέα διοίκηση του Δήμου απέχει έτη φωτός από μια τέτοια λογική και δε δίστασε από την αρχή να συγκρουστεί με φορείς τέτοιων απόψεων αλλά και με συμφέροντα είτε ιδιωτικά είτε εκείνα που έχουν τις ρίζες τους στο πολιτικό προσωπικό του κράτους. Τώρα, για τον Δήμο Βόλου δεν θα ήθελα να σχολιάσω το ύφος και το ήθος της δημοτικής αρχής. Μόνο να σημειώσω πως όταν ο Δήμος Χαλανδρίου αποφάσισε να διαθέσει ένα ποσόν για τη σίτιση και τη στείρωση των αδέσποτων βρέθηκαν και στην πόλη μας κάποιοι που έκαναν κριτική για σπατάλη!
Είναι υπεύθυνη η εκάστοτε δημοτική αρχή για την διαμόρφωση της συνείδησης των πολιτών σε ζητήματα πολιτισμού αλλά και γενικότερα πολιτικής σκέψης; Με λίγα λόγια πρόκειται για μια σχέση όπου το βάρος σηκώνει η δημοτική αρχή με την πολιτική που εφαρμόζει ή έχουν το ίδιο ποσοστό ευθύνης πολίτες και πολιτική αρχή; Βλέπετε δηλαδή μέσα από τις δράσεις σας στο Δήμο, να καλλιεργείται σταδιακά η στροφή των δημοτών προς τον πολιτισμό, ή είναι κάτι που προϋπάρχει εξ ορισμού και αναδεικνύεται στην κατάλληλη ευκαιρία;
Έχουμε συνείδηση ότι σε συνθήκες ακραίου νεοφιλελευθερισμού οι ιδεολογικοί μηχανισμοί του συστήματος έχουν γίνει πανίσχυροι. Όταν έχει εδραιωθεί στους πολίτες η αντίληψη ότι η κινητήρια δύναμη παντού είναι το κέρδος, η μάχη, τις περισσότερες φορές, είναι άνιση. Δεν είμαι σίγουρος για τη σημασία της έννοιας «διαμόρφωση της συνείδησης». Ίσως θα πρέπει να μιλήσουμε για τη δημιουργία όρων που θα επιτρέπουν την ουσιαστική συμμετοχή των ανθρώπων στο διάλογο και στην επιλογή μεθόδων, οι οποίες θα εμποδίσουν κατ’ αρχήν την εξάπλωση της κρίσης των αξιών. Φυσικά και οι ευθύνες των πολιτών είναι μεγάλες. Η λογική της ανάθεσης σε κρατικούς θεσμούς που έχει επικρατήσει πρέπει επιτέλους να αμφισβητηθεί εμπράκτως. Και δεν εννοώ να πάρει ο καθένα ένα σακίδιο και να εξορμά στις παραλίες να μαζεύει γόπες ή να ντύνει με πουλόβερ τα δέντρα. Αν δεν συνειδητοποιήσουμε ότι τίποτα δεν θα μας χαριστεί, ότι σήμερα έχουν κονιορτοποιηθεί ακόμα και οι αξίες της γαλλικής επανάστασης, θα συνηθίσουμε να ζούμε σ’ αυτό το έλος. Η κάθε δημοτική αρχή είναι υποχρεωμένη να εργαστεί σκληρά για να δώσει βήμα σε κάθε νεωτεριστική καλλιτεχνική προσπάθεια, να πάρει ρίσκα, να αντισταθεί στην προσπάθεια ιδιωτικοποίησης των πάντων, να διεκδικεί από την οποιαδήποτε κυβέρνηση αλλά κυρίως να εξασφαλίσει τη συμμετοχή όσο το δυνατόν περισσότερων πολιτών στη λήψη και την υλοποίηση των αποφάσεων. Η εμπειρία μας αυτό το χρόνο περιέχει θετικά αλλά και αρνητικά παραδείγματα.
Σχετικά με τη στροφή προς τον πολιτισμό νομίζω ότι ισχύει κάτι που είχε πει ένας σπουδαίος συγγραφέας: τα λάθη γίνονται πάντα στην αρχή. Αν δηλαδή δεν φτιάξουμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που να τροφοδοτεί τα παιδιά με τις αξίες που περιφρονεί ο σημερινός άγριος καπιταλισμός, το παιχνίδι είναι χαμένο. Η διεύθυνση πολιτισμού του δήμου μας επεξεργάστηκε ένα πρόγραμμα παρεμβάσεων στα σχολεία της πόλης, δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια (θεατρικές παραστάσεις, κουκλοθέατρο, σεμινάρια μουσικής κ.ά.) με στόχο να βρεθούμε κοντά στους νέους και να καταλάβουμε καλύτερα τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους.
Υπάρχει συνεργασία με άλλους Δήμους τη Αθήνας σε επίπεδο πολιτιστικών εκδηλώσεων;
Η φιλαρμονική του δήμου μας –ένα σύνολο του οποίου η καλλιτεχνική αξία και η προσφορά μας κάνει περήφανους– έχει παρουσιάσει τη δουλειά της σε αρκετούς δήμους. Επίσης σκεφτόμαστε συνεργασίες σε άλλους τομείς του πολιτισμού με άλλους δήμους και έχουμε ξεκινήσει σχετικές συζητήσεις.
Τέλος, τι ρόλο πιστεύετε ότι μπορεί να παίξει η τοπική αυτοδιοίκηση στην διαμόρφωση μιας γενικότερης πολιτικής και πολιτισμικής παιδείας των πολιτών, ως μικρές αυτόνομες μονάδες που θα δέσουν ως κρίκοι σε αλυσίδα στη συνέχεια (αν αυτό είναι εφικτό), και αυτό ως γεγονός με την σειρά του θα συμβάλλει στην ανατροπή του παλαιού πολιτικού συστήματος που επιβιώνει μέσα από τον κρατικό μηχανισμό, τα ΜΜΕ και την αστική δομή της κοινωνίας;
Το πλαίσιο στο οποίο κινείται σήμερα η τοπική αυτοδιοίκηση είναι ασφυκτικό εξαιτίας του «Καλλικράτη», της γραφειοκρατίας, της πολυνομίας, των παράλογων ελέγχων σκοπιμότητας και της έλλειψης προσωπικού λόγω των μνημονίων. Αυτές οι συνθήκες σε πολλές περιπτώσεις ορθώνουν ανυπέρβλητα εμπόδια στη δράση της. Συνδέστε τα παραπάνω με μια γενικευμένη απαισιοδοξία που σε πολλές περιπτώσεις οδηγεί στην παραίτηση από κάθε προσπάθεια συλλογικής έκφρασης και δράσης. Αυτός είναι ο κόσμος που ζούμε και οφείλουμε να το παραδεχτούμε αν θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα σχέδιο για την αλλαγή του. Η τοπική αυτοδιοίκηση είναι ο θεσμός που βρίσκεται πιο κοντά στους πολίτες. Μπορεί να συμβάλλει είτε στη διατήρηση του παλιού είτε στην ανάδειξη του νέου. Ένας δήμαρχος μπορεί να ποζάρει με τη σύζυγό του σε πολυτελή σαλόνια ή να κυκλοφορεί με σωματοφύλακες και να τα βάζει με φιλόζωους αλλά μπορεί να επιλέξει να πάρει μια τσουγκράνα και, μαζί με τους δημότες, να ιδρώσει για να καθαρίσει το θέατρο της πόλης του που καταστράφηκε από εμπρηστές. Εμείς που βρισκόμαστε στη διοίκηση του Δήμου Χαλανδρίου δεν είμαστε μαθημένοι σε σαλόνια και σωματοφύλακες. Ούτε φυσικά δημιουργήσαμε ξαφνικά ένα γαλατικό χωριό. Αγαπάμε την πόλη μας και τους ανθρώπους της και κάθε μέρα προσπαθούμε να βρούμε μαζί τους τις λύσεις. Προσωπικά δεν ξέρω πώς και πότε θα αλλάξει η δομή της κοινωνίας. Είμαι σίγουρος πάντως ότι αυτό δεν θα γίνει αν κλειστούμε στα σπίτια μας και γκρινιάζουμε.