Λέσχη Ανάγνωσης Βιβλιοθήκης Αετοπουλείου, Τετάρτη 19 Μαΐου 2010
 |
Αετοπούλειο Πολιτιστικό Κέντρο |
ΛΕΣΧΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΑΕΤΟΠΟΥΛΕΙΟΥ
Για τον Μάιο επιλέξαμε να διαβάσουμε: |
«Έλεος» της Toni Morrison |
(εκδόσεις: Νεφέλη) |
|
Επόμενη συνάντηση της Λέσχης Ανάγνωσης |
|
την Τετάρτη 19 Μαΐου, ώρα 18:30 |
|
στο Βιβλιοπωλείο «Μικρός Κοραής» |
(Παπάγου 7 & Αριστοφάνους, τηλ. 210 6890 321) |
Μαζί μας η μεταφράστρια Κατερίνα Σχινά |
Toni Morrison
Σύντομο Βιογραφικό
Η Toni Morrison γεννήθηκε την 18η Φεβρουαρίου του 1931 στη επαρχιακή πόλη Lorain του Ohio και ήταν το δεύτερο από τα τέσσερα παιδιά της οικογένειας. Μεγαλώνοντας σε ένα οικογενειακό περιβάλλον όπου επικρατούσε η άποψη του πατέρα της ότι, οι λευκοί «κατά κάποιο τρόπο είναι διεφθαρμένοι ως το μεδούλι εκ γενετής», γίνεται δεκτή ως αριστούχα μαθήτρια λυκείου στο Howard University. Το 1955 παίρνει το Μaster από το Cornell University, κάνοντας εργασία για την «Αυτοκτονία στα έργα των Faulkner και Woolfe». Πραγματοποίησε σπουδές ανθρωπολογίας στα πανεπιστήμια Howard και Cornell. Δίδαξε στο Texas Southern University ως το 1957 και αμέσως μετά επέστρεψε ως διδάσκουσα στο Howard University. Ακολουθώντας ακαδημαϊκή καριέρα δίδαξε σε: Texas Southern University, Howard University, Yale και στο Princeton University. Παντρεμένη με τον τζαμαϊκανής καταγωγής Harold Morrison, αρχιτέκτονα, παίρνει διαζύγιο και με τους δύο γιούς της εγκαθίσταται στις Συρακούσες της Νέας Υόρκης, όπου απασχολείται στον εκδοτικό οίκο Random House. Δίδαξε στο Yale University και στο Bard College τα μαθήματα «Μαύρη Λογοτεχνία» και «Τεχνικές Μυθιστορηματικής Γραφής». Σήμερα ασχολείται μόνο με το συγγραφικό επάγγελμα. Από το 1981 είναι μέλος του American Academy of Arts and Letters. Η Morrison έχει τιμηθεί μεταξύ άλλων με το βραβείο Πούλιτζερ (1988) και το Νόμπελ (1993). Κυρίως στα μυθιστορήματά της επιχειρεί να αποκαλύψει τις συνέπειες του ρατσισμού και του σεξισμού στις ΗΠΑ από την αρχή της δουλείας έως και σήμερα. Η ίδια σημειώνει: «Λογοτεχνία χωρίς πολιτική σημαίνει ότι το περιεχόμενο δεν έχει καμιά σημασία, ότι ο γυναικείος λόγος δεν είναι σημαντικός και ότι οι γυναίκες δεν έχουν να πουν τίποτε το αξιόλογο». Με μια γυναικεία οπτική η Morrison επιχειρεί να αποτυπώσει στα μυθιστορήματά της τις εμπειρίες Αφροαμερικανίδων γυναικών δίνοντας έτσι φωνή στις γυναίκες, θίγοντας ζητήματα που αφορούν την ιστορία της δουλείας, του ρατσισμού και της καταπίεσης από τους λευκούς αλλά και γενικότερα από τους άντρες. Για αρκετούς κριτικούς θεωρείται ότι το έργο της Morrison απευθύνεται σε συγκεκριμένο αναγνωστικό κοινό και γι αυτό κατατάσσεται στην κατηγορία των στρατευμένων συγγραφέων. Η αποκάλυψη όμως του πολιτισμικά διαφορετικού, είτε ως φύλο είτε ως φυλή, μέσω του έργου της, έχει να συνεισφέρει πολλά στη λογοτεχνία.
Μυθιστορήματα
The Bluest Eye (1970), Sula (1973), Song of Solomon (1977), Tar Baby (1981), Recitatif (1983), Beloved (Αγαπημένη) (1987), Jazz (1992), Paradise (1999), Love (2003). Το 1983 εκδίδει το διήγημα Recitatif καθώς και το θεατρικό Dreaming Emmet.
ΈΛΕΟΣ
Η Τόνι Μόρισον, η «εθνική συγγραφέας» της Αμερικής, φωτίζει τη μοίρα των προγόνων της, των πρώτων αφροαμερικάνων σκλάβων, αλλά και των πρώτων Ευρωπαίων αποίκων και των γηγενών Ινδιάνων. Έχει τον τρόπο της να το κάνει, γοητευτικό, γενναιόδωρο, ανελέητο, χωρίς τίποτα περιττό να βαραίνει τις σελίδες της, χωρίς ηθικολογίες και συναισθηματισμούς. Με όπλο τη φαντασία και την ποιητική της πένα, με οικονομία στο λόγο και με ιστορικές αναφορές, ζωντανεύει την πολυτάραχη εποχή της μεγάλης ευρωπαϊκής μετανάστευσης στον Νέο Κόσμο. Βρισκόμαστε στα μέσα του 17ου αιώνα. Στην Ευρώπη οι έντονες θρησκευτικές διαμάχες ήταν η αιτία να ξεσπάσει ο Τριακονταετής Πόλεμος (1618-1648). Στην Αγγλία η Ένδοξη Επανάσταση του 1688 σηματοδότησε την αρχή του τέλους για την απόλυτη μοναρχία. Ταυτόχρονα εμφανίστηκαν τα πρώτα γραπτά του Διαφωτισμού. Αυτό το μωσαϊκό των συγκρούσεων μεταφέρθηκε στη νέα «γη της επαγγελίας». ʼγγλοι, Ολλανδοί, Γάλλοι, Ισπανοί, Πορτογάλοι διαγκωνίζονται για την επέκταση των εδαφών τους, τη διατήρηση του πλούτου και της δύναμης. (Εξαιρετικά κατατοπιστικό επίμετρο της μεταφράστριας Κατερίνας Σχινά για να κατανοήσει ο αναγνώστης τους πολύπλοκους πολιτικούς συσχετισμούς δυνάμεων που αναπτύχθηκαν τον 17ο αιώνα την εποχή του «Ελέους» και που διαμόρφωσαν τη χώρα, όπως και το πολύπλοκο ιστορικό και κοινωνικό υπόβαθρο που καθοδηγεί τις εκ πρώτης όψεως παράδοξες συμπεριφορές των ηρώων). Η Αμερική είναι μια άγρια χώρα όταν καταφτάνουν οι πρώτοι λευκοί Ευρωπαίοι άποικοι (το 1625 οι Ολλανδοί εγκαθίστανται στη Βόρειο Αμερική και ιδρύουν το Νέο ʼμστερνταμ – Νέα Υόρκη. Το 1664 οι ʼγγλοι την αποσπούν από τους Ολλανδούς). Έρχονται με μοναδικά «δώρα» για τους γηγενείς την ευλογιά και μια σκληρή εκδοχή του Χριστιανισμού, όπου κυριαρχεί ένας «βαρετός και χωρίς φαντασία Θεός». Σε αυτή την εποχή που επικρατεί το χάος κι οι συγκρούσεις για τον Θεό, το βασιλιά και για το ποιος θα επικρατήσει, τοποθετεί τους ήρωές της η Μόρισον. Τον Αγγλοολλανδό τυχοδιώκτη Τζέικομπ Βάαρκ και τις τέσσερις γυναίκες, μια Ινδιάνα, δυο λευκές και μια μαύρη. Όλοι παλεύουν με τη δύσκολη μοίρα του άποικου. Ο Τζέικομπ, που εμπορεύεται ρούμι και αρνείται να εμπλακεί στο εμπόριο σκλάβων, θα δεχτεί να πάρει σπίτι του ένα 16χρονο κορίτσι από την Αφρική που του προσφέρει ένας οφειλέτης για να ξεπληρώσει μέρος του χρέους του. Στην πραγματικότητα είναι η μητέρα του κοριτσιού, σκλάβα σε φυτεία του Μέριλαντ, που τον πιέζει να την αγοράσει για να τη γλιτώσει από χειρότερη κόλαση, αφού στα μάτια του διακρίνει μια «ανθρωπιά». Αλλά και οι λευκοί μοιάζουν να έχουν ξεφύγει από την κόλαση: η άθρησκη Ρεβέκα, η άγνωστη αλλά υποχρεωτική σύμφωνα με το νόμο σύζυγος του Τζέικομπ, μία από τις πρώτες γυναίκες αποίκους η οποία διατηρεί έντονες αναμνήσεις από τη φτώχεια, τη βρομιά, τους δημόσιους απαγχονισμούς στη γενέτειρά της την Αγγλία. Η Λίνα, η ιθαγενής υπηρέτρια που η φυλή της αφανίστηκε από επιδημία, και οι άλλοι ετερόκλητοι πρωταγωνιστές του «Ελέους» προσπαθούν να χτίσουν μια καινούργια ζωή παράλληλα με την οικοδόμηση του καινούργιου έθνους. Στην εποχή του «Ελέους» η εξολόθρευση των γηγενών κι η εισαγωγή σκλάβων από την Αφρική δεν έχει ακόμα διαμορφωθεί. Τους πρώτους Αφρικανούς δεν τους έφεραν σαν σκλάβους αλλά με «σύμβαση υποτέλειας», δηλαδή σαν αμειβόμενους εργάτες που υποχρεώνονταν να παρέχουν εργασία για συγκεκριμένο χρόνο. Τότε περίπου ο Νότος θα ψηφίσει μια σειρά από «άνομους νόμους», που καταργούσαν την απελευθέρωση των μαύρων και έδιναν στους λευκούς το δικαίωμα να τους σκοτώνουν, «διαχωρίζοντας τους λευκούς από όλους τους άλλους για πάντα». Στον Βορρά προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες, θρησκευτικοί φανατισμοί και πουριτανισμός οδηγούν στο κυνήγι «μαγισσών». Όπως και στα προηγούμενα βιβλία της, οι ήρωες της Μόρισον (Νόμπελ Λογοτεχνίας 1993) δεν είναι ή άγιοι ή κακοί. Σε αυτή την τραγωδία που λέγεται επιβίωση αυτό που τους κάνει αληθινούς είναι που κάποιοι βρίσκουν τη δύναμη να μην κάνουν κακό όχι από αγάπη ή οικογενειακούς δεσμούς, αλλά από έλεος. Και το πιο παράδοξο, ότι η Αμερική τη δίψα της για ευημερία και ελευθερία την έσβησε στηριζόμενη στην πιο αισχρή μορφή ανελευθερίας, τη δουλεία.
Info: Athens Voice, τεύχος 270, «Έλεος» Tony Morrison, μτφ. Κατερίνα Σχινά, σελ. 232, 16,50