Cultural HIDRANT | Cultural Hidden IDentities ReAppear through Networks of WaTer

 

Ένα καινοτόμο έργο για την ανάδειξη του Αδριάνειου Υδραγωγείου ως κομμάτι πολιτιστικής κληρονομιάς του Δήμου Χαλανδρίου με πρεσβευτή το νερό.

 

Η πρόκληση

Το Χαλάνδρι είναι ο μεγαλύτερος δήμος της Περιφερειακής Ενότητας Βόρειου Τομέα Αθηνών με έκταση 10,805 τετραγωνικά χιλιόμετρα και πληθυσμό 74.192 κατοίκους. Τα χρόνια μετά την οικονομική κρίση, οι πολιτικές ανάκαμψης επικεντρώθηκαν στη στήριξη της αγοράς. Η ανταπόκριση της οικονομίας της πόλης οδήγησε στην ανάπτυξη ενός «θεματικού κέντρου» αναψυχής και εστίασης (216 νέες εγκαταστάσεις εστίασης μέσα σε 3 χρόνια, πάνω από 5.000 επισκέπτες κάθε Σάββατο, κ.λπ.) σε απευθείας σχέση με ευρύτερα αναπτυξιακά σχέδια (3 mall, ένα επερχόμενο καζίνο, έναν νέο σταθμό του μετρό κ.λπ.). Ενώ αυτή η προσέγγιση επιδιώκει να παρέχει αναπτυξιακές λύσεις για την αναζωογόνηση της τοπικής οικονομίας, δημιουργούνται νέες προκλήσεις που έχουν να κάνουν με την τοπική ευημερία, την ανθεκτικότητα της πόλης και το πολύ σημαντικό τοπικό πολιτιστικό κεφάλαιο.

Επομένως, ένα σημαντικό ζητούμενο είναι η ανάδειξη των πολλών στοιχείων πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς της πόλης με έναν ελκυστικό, καινοτόμο και συμμετοχικό τρόπο. Ειδικότερα:

  • Στο Χαλάνδρι βρίσκεται ένα πολύ σημαντικό μέρος του ρωμαϊκού Αδριάνειου Υδραγωγείου που έχει συνολικό μήκος 20 χλμ., συνδέει 7 σημερινούς δήμους και τροφοδοτούσε με νερό τους κατοίκους της Αθήνας για σχεδόν 1800 χρόνια. Ορθά θεωρείται ένας «κρυμμένος θησαυρός» τόσο γιατί είναι υπόγειος όσο και γιατί είναι άγνωστος και ξεχασμένος.
  • Στην περιοχή, η έλλειψη διατήρησης και καλλιέργειας του τοπικού πολιτιστικού κεφαλαίου, η έλλειψη διαδικασιών ‘από τη βάση και προς τα πάνω’ αποδυναμώνει την αίσθηση ιδιοκτησίας και του ανήκειν των ανθρώπων και την επωνυμία της κληρονομιάς της πόλης σε σύγκριση με το ιστορικό κέντρο της Αθήνας.
  • Ζητούμενο είναι η ανάδειξη και η προσβασιμότητα σε ποιοτικούς ελεύθερους δημόσιους χώρους, χώρους πρασίνου και χώρους όπου συνδυάζεται το φυσικό με το πολιτιστικό κεφάλαιο. Ο περιβάλλοντος χώρος του ρέματος που διασχίζει το Χαλάνδρι σχηματίζει ένα ποιοτικό τόξο πρασίνου που σήμερα παραμένει αδρανής. Η κατάσταση αυτή μπορεί να αλλάξει προκειμένου να αυξηθεί και η αναλογία πράσινου ανά κάτοικο που σήμερα είναι στα 2 τ.μ., χαμηλότερη από το μέσο όρο της Αθήνας που είναι 4,8 τ.μ.

Το Cultural H.ID.R.A.N.T. στοχεύει στην αντιμετώπιση των προκλήσεων συμβάλλοντας στην ενεργοποίηση του Δυναμικού Κρυμμένης Κληρονομιάς, φυσικού και πολιτιστικού, τόσο υλικού όσο και άυλου, επισημαίνοντας τη βελτίωση της τοπικής ευημερίας. Επιπλέον, στοχεύει στη δημιουργία μιας αλλαγής παραδείγματος στη σημερινή αντίληψη της περιφέρειας της Μητροπολιτικής Περιοχής της Αθήνας, σε σύγκριση με τις περιοχές του κέντρου, συμβάλλοντας στην προώθηση της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Η ιδέα

Ο κύριος στόχος είναι η ενεργοποίηση της τοπικής κρυμμένης πολιτιστικής κληρονομιάς για την ενίσχυση της τοπικής ευημερίας. Το Cultural H.ID.RA.N.T. θα αξιοποιήσει το Αδριάνειο Υδραγωγείο ως μέσο για να φέρει στην επιφάνεια την πολιτιστική ταυτότητα της πόλης, την υλική και άυλη κληρονομιά αλλά και τους φυσικούς και ανθρωπογενείς πόρους. Ταυτόχρονα, η αναζωογόνηση της κοινότητας ή των κοινοτήτων της περιοχής, μέσω συμμετοχικών διαδικασιών τόσο για το σχεδιασμό του δημόσιου χώρου όσο και για πολιτιστικές δράσεις θα λειτουργήσει ως ένας καινοτόμος τρόπος για την συμμετοχή, την εμπλοκή, τη διάδραση και την ώσμωση των κατοίκων με την κουλτούρα της πόλης καθώς και το φυσικό περιβάλλον μέσα από τις «διαδρομές του νερού».

Σε αυτό το πλαίσιο, τρεις πτυχές του ίδιου του Αδριάνειου Υδραγωγείου λειτουργούν συμπληρωματικά και διαμορφώνουν τρία πακέτα εργασίας (WP) που «συνομιλούν» απευθείας με το μνημείο και το στίγμα του στην πόλη:

Α) Το Αδριάνειο Υδραγωγείο ως πολιτιστικό κοινό (WP4)

  1. B) To νερό ως κοινό της πόλης (WP5)

Γ) Η δικτύωση στις γειτονιές της πόλης (WP6)

Το πακέτο εργασίας 4 (WP4) ρίχνει φως σε απτές και άυλες πτυχές της πολιτιστικής κληρονομιάς, θέτοντας το Αδριάνειο Υδραγωγείο ως κεντρικό σημείο ταυτότητας της πόλης. Οι δραστηριότητες εδώ εστιάζουν στη συλλογή και επεξεργασία πολιτιστικών δεδομένων από τους κατοίκους, στην ανάδειξη των ιστοριών τους, στην από κοινού δημιουργία ενός τοπικού αρχείου καθώς και στην προβολή του. Η βιβλιογραφική και αρχειακή έρευνα, οι τοπικοί περίπατοι, η καταγραφή της προφορικής ιστορίας των γειτονιών και οι αισθητηριακή χαρτογράφηση θα διαμορφώσουν το τοπικό αρχείο.   Αυτό το αρχείο θα περάσει στα χέρια της κοινότητας μέσω μιας σειράς πολιτιστικών και άλλων εκδηλώσεων.

Το πακέτο εργασίας 5 (WP5) φέρνει στο φως το νερό ως σημαντικό στοιχείο του κρυμμένου υδραγωγείου αλλά και ως ζωτικό συστατικό της τοπικής κληρονομιάς. Ο στόχος είναι να χαρτογραφηθεί, να αναλυθεί και να προωθηθεί το υδραγωγείο του Αδριανού ως φυσικό και πολιτιστικό κοινό της πόλης. Στο ίδιο πακέτο εργασίας αναπτύσσονται εργαστήρια συμμετοχικού σχεδιασμού για το δημόσιο χώρο της περιοχής που συμβάλουν στην εμπλοκή των κατοίκων και στην αστική αναζωογόνηση. Παράλληλα, το έργο προτείνει μια καινοτόμο διαδικασία / μεθοδολογία για την επαναφορά των φυσικών πόρων σε στενή σχέση με τα μνημεία της κληρονομιάς μέσω των λεγόμενων “πολιτιστικών κρουνών”. Αυτά είναι μέρη, αλλά και δραστηριότητες, άτομα, δίκτυα και σχέσεις που διαδίδουν πολιτιστική μηνύματα σε όλη την πόλη μαζί με την κινητή παροχή νερού.

Το πακέτο εργασίας 6 (WP6) αφορά στον προγραμματισμό για και μαζί με τις κοινότητες. Συνδυάζει δραστηριότητες για την κοινοτική εμπλοκή στο όραμα του Cultural H.ID.RA.N.T. μέσα από πολιτιστικές και άλλες δράσεις που θα ενσωματωθούν στο Φεστιβάλ Ρεματιάς που διοργανώνεται κάθε χρόνο από τον Δήμο Χαλανδρίου. Παράλληλα, δημιουργείται μια άτυπη κοινότητα Αλληλέγγυας Οικονομίας του Νερού με στόχο την ενσωμάτωση του νερού από το Αδριάνειο Υδραγωγείο στις γειτονιές της πόλης.

Τέλος, το πακέτο εργασίας της επένδυσης (Investment – WP7) έχει ως στόχο την ανάπλαση και τις τοπικές παρεμβάσεις σε μια έκταση περίπου 8.500 τ.μ. δημόσιου χώρου, την κατασκευή συστήματος αρδευτικού δικτύου νερού 5km και την προμήθεια 2 υδροφόρων.

 

Η καινοτομία

Η προτεινόμενη λύση έχει 3 καινοτόμες πτυχές:

  1. Επαναπροσεγγίζει την πολιτιστική κληρονομιά πέρα ​​από τη συνηθισμένη «επίσκεψη μνημείων». Στοχεύει στην ανασύσταση της σύγχρονης αξίας χρήσης των πολιτιστικών αγαθών μέσα από το νερό αναπτύσσοντας δικτυώσεις και μια κοινότητας νερού. Ως αποτέλεσμα, το νερό γίνεται πρεσβευτής της πολιτιστικής κληρονομιάς, ενώ η πολιτιστική κληρονομιά συμβάλλει στη βιώσιμη χρήση του νερού.
  2. Εστιάζει στην εκ νέου ανάδειξη του μνημείου με στόχο τη βελτίωση της τοπικής ευημερίας μέσα από διάφορες οδούς:
    α)προτείνοντας συμμετοχικές διαδικασίες προκειμένου να εμπλακούν οι κάτοικοι στη διαχείριση του φυσικού τους πόρου και της πολιτιστικής κληρονομιάς,
    β)καλλιεργώντας μια αίσθηση κοινότητας και
    γ)αναπτύσσοντας ποιοτικούς χώρους πρασίνου, προσβάσιμους από όλες και όλους.
  3. Προωθεί το όραμα της ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς στην περιφέρεια της Μητροπολιτικής Περιοχής της Αθήνας, πέρα ​​από το ιστορικό κέντρο. Με αυτόν τον τρόπο, στοχεύει στη δημιουργία εναλλακτικών προτάσεων για την προώθηση του Χαλανδρίου, πέρα από μια περιοχή αναψυχής και διασκέδασης, συμβάλλοντας σε πιο ενδογενείς, ανθεκτικές και βιώσιμες στρατηγικές αστικής ανάπτυξης.

 

Ενημερωθείτε για το πρόγραμμα και τις δράσεις του στην επίσημη ιστοσελίδα του Cultural HIDRANT ή εγγραφείτε στο newsletter.