Καθώς η νύχτα πέφτει στο Χαλάνδρι, ένας περαστικός αφήνει μια σακούλα σε μια παράξενη μεταλλική κατασκευή που έχει στηθεί στην άκρη της πλατείας.
 

 

Οι Κρεμάστρες Αλληλεγγύης πρωτοεμφανίστηκαν πριν από δύο χρόνια στον Δήμο Κορυδαλλού. Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στη Φιλοθέη, στο Ψυχικό, στα Χανιά, πρόσφατα στο Χαλάνδρι, ενώ σύντομα σειρά θα πάρει η Αγία Παρασκευή.

Κάποιος άλλος θα περάσει σε λίγο και χωρίς πολλές διαδικασίες θα πάρει τη σακούλα μαζί του. Είναι μια συνήθεια βγαλμένη απ’ τις ανάγκες των καιρών, που εξαπλώνεται με ταχείς ρυθμούς το τελευταίο χρονικό διάστημα στις πόλεις.

Οι Κρεμάστρες Αλληλεγγύης, «ζωντανά γλυπτά» φτιαγμένα από ξύλο, μέταλλο ή ανακυκλώσιμα υλικά τοποθετούνται σε πλατείες, πάρκα, δημαρχεία, σχολεία ή άλλα πολυσύχναστα μέρη ενθαρρύνοντας τους περαστικούς να εκφράσουν την αλληλεγγύη τους σε όσους το έχουν ανάγκη. Οι πολίτες κρεμούν σε αυτές ρούχα, τρόφιμα, βιβλία, παιχνίδια, οτιδήποτε δεν τους χρειάζεται και θέλουν να το χαρίσουν σε έναν άνθρωπο που δυσκολεύεται να το αποκτήσει. Από εκεί κάποιος θα το πάρει, χωρίς να γνωρίζει τον ανώνυμο «ευεργέτη» του ή θα το ανταλλάξει με κάτι δικό του.

Εικόνες από το παρελθόν, όταν τις δεκαετίες της μεγάλης ανέχειας στα χωριά της ελληνικής υπαίθρου οι φτωχότεροι έβρισκαν κάποια πρωινά κρεμασμένες έξω από την πόρτα τους σακούλες με τρόφιμα ως ένδειξη αλληλεγγύης, ζωντανεύουν ξανά.
 

Οι Κρεμάστρες Δημόσιου Χώρου, όπως τις αποκαλούν οι δημιουργοί τους, κατασκευάστηκαν από δώδεκα καλλιτέχνες που εμφορούνται από κοινωνικές ευαισθησίες με βάση ένα λιτό πρότυπο της εικαστικού και διδάκτορος της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών κ. Ελένης Πολυχρονάτου, η οποία είχε και την αρχική ιδέα για το project.

Πριν από δύο χρόνια

Η πρωτοβουλία ξεκίνησε δειλά πριν από δύο χρόνια στον Δήμο Κορυδαλλού και έκτοτε φιλοξενήθηκε με επιτυχία στη Φιλοθέη και στο Ψυχικό, στα Χανιά, πρόσφατα στο Χαλάνδρι, ενώ τώρα ετοιμάζεται να λάβει χώρα και στον Δήμο Αγίας Παρασκευής.
 

Είναι ένα έργο που ακουμπά στην ανάγκη του κόσμου να προσφέρει και που αγκαλιάζει μεμονωμένες κινήσεις όπως αυτές που βλέπουμε όλο και συχνότερα στον δρόμο: ένα κοστούμι κρεμασμένο σε μια κολόνα ώστε να το πάρει κάποιος που το χρειάζεται, ένα δοχείο με καθαρά τρόφιμα ακουμπισμένο προσεκτικά σε κάποιο πεζοδρόμιο. Η τέχνη αφουγκραζόμενη τα προβλήματα της κοινωνίας μπορεί να προωθήσει την αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων.

«Το νέο και πολύ ενδιαφέρον στοιχείο αυτής της προσπάθειας είναι ότι για πρώτη φορά δεν μεσολαβεί κανείς μεταξύ εκείνου που θέλει να δώσει και εκείνου που έχει ανάγκη να λάβει. Πρόκειται για μια μορφή αδιαμεσολάβητης οριζόντιας κοινωνικής αλληλεγγύης», λέει ο κ. Βαρβέρης, προϊστάμενος του Αετοπούλειου Πολιτιστικού Κέντρου του Δήμου Χαλανδρίου, το οποίο είχε την ευθύνη για την υλοποίηση του προγράμματος.
 

Η ιδέα έλκει την καταγωγή της από την έρευνα που πραγματοποίησα σχετικά με την περιβαλλοντική τέχνη στην Ευρώπη και την Αμερική, λέει η καλλιτέχνιδα Ελένη Πολυχρονάτου, η οποία εμπνεύστηκε τις Κρεμάστρες Δημόσιου Χώρου

«Ηταν ένα είδος δοκιμασίας για το κατά πόσο οι άνθρωποι θα μπορούσαν να βρεθούν σε μία σχέση μεταξύ τους χωρίς να τους οργανώσει κάποιος άλλος. Ταυτόχρονα, αποτελεί μια εικαστική παρέμβαση σε έναν δημόσιο χώρο. Παρότι το χρονικό διάστημα που έχουμε τοποθετήσει τις κρεμάστρες στο Χαλάνδρι είναι μικρό, διαπιστώνουμε ότι υπάρχει σημαντική ανταπόκριση από τον κόσμο. Εδώ, έξω από το Αετοπούλειο, ένα από τα σημεία όπου βρίσκεται μια τέτοια Κρεμάστρα πάντα υπάρχει κάτι κρεμασμένο. Και συνήθως όταν παίρνουν κάτι, αφήνουν κάτι άλλο. Μεγάλη απήχηση έχει και η Κρεμάστρα Αλληλεγγύης στην πλατεία Χαλανδρίου, ενώ γενικά βλέπουμε ότι οι κρεμάστρες που εγκαταστάθηκαν σε κεντρικά σημεία έχουν μεγαλύτερη κίνηση, ίσως κάποιοι ντρέπονται να τους δουν να παίρνουν κάτι στη γειτονιά τους…».

ΕΛΕΝΗ ΠΟΛΥΧΡΟΝΑΤΟΥ

Ο κόσμος αγκάλιασε την ιδέα μου

Εμπνευση της κ. Ελένης Πολυχρονάτου, μιας καλλιτέχνιδας με σημαντική πορεία, η οποία έχει σπουδάσει Ζωγραφική και Γλυπτική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών και έχει εκπονήσει διατριβή με θέμα «Εργα Τέχνης Μεγάλης Κλίμακας στον Αστικό και Φυσικό Χώρο», ήταν οι Κρεμάστρες Αλληλεγγύης.
 

Μεγάλη απήχηση έχει η Κρεμάστρα Αλληλεγγύης στην πλατεία Χαλανδρίου. Οι πολίτες στο σύντομο χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί αφήνουν πάντα σακούλες με τρόφιμα ή ρούχα

«Σκεφτόμουν την ιδέα καιρό. Οταν το είπα στα παιδιά μου, μου απάντησαν “είναι ουτοπία”. Το σκέφτηκα για μία εβδομάδα και είπα: Γιατί όχι; Δεν είναι ουτοπία, μπορεί να γίνει. Με τρία ξυλάκια μπορείς να φτιάξεις μια εφαρμογή που θα φωτίσει τη ζωή κάποιου. Και έχω ακούσει πολύ συγκινητικά πράγματα από τότε. Οπως έναν φίλο του γιου μου που μου είπε: “Ξέρετε, κυρία Ελένη, η δική μας κρεμάστρα έχει πάντα φαγάκι”…», λέει μιλώντας στο «Εθνος».
Κοινωνική τέχνη

«Πρόκειται για ένα έργο πολυεπίπεδο. Ενώ έχει εικαστικό ενδιαφέρον γιατί πλάθεις ένα μοντέλο σε παραλλαγές μέσα στην ίδια πόλη ή σε διαφορετικές, ταυτόχρονα έχει την έννοια του δώρου που καθιστά ηπιότερο τον δημόσιο χώρο: Μια σακούλα με παιδικά παπούτσια, λίγο ψωμί από τον φούρνο, μια λαμπάδα το Πάσχα ως δώρα, προσδίδουν στον δημόσιο χώρο περισσότερη θαλπωρή, τον καθιστούν σπίτι μας, όπως και είναι στην πραγματικότητα. Τέλος, θέτει θέμα ανακύκλωσης αφού κάτι άχρηστο για εμάς, είναι χρήσιμο σε κάποιον άλλο». Οι Κρεμάστρες είναι ένα project κοινωνικής τέχνης και ρόλος της τέχνης είναι, όπως η ίδια λέει, η κοινωνική ευαισθητοποίηση.

«Η ιδέα έλκει την καταγωγή της από την έρευνα που πραγματοποίησα σχετικά με την περιβαλλοντική τέχνη στην Ευρώπη και την Αμερική. Από εκεί πήρα την τεχνογνωσία για το πώς μπορεί να στηθεί ένα έργο στον αστικό χώρο και σιγά σιγά να μεγαλώνει τόσο από τη νομοθεσία όσο και από τη συνεργασία των ανθρώπων. Οι Κρεμάστρες Δημοσίου Χώρου έχουν ήδη ζητηθεί για παρουσίαση στην Αμερική, αλλά είναι κάτι που απαιτεί πολύ κόπο».

Πολλά σχέδια

Σε κάθε περιοχή τοποθετούνται δώδεκα Κρεμάστρες, σε σημεία-ορόσημο για τον δήμο, με ίδιες διαστάσεις και διαφορετικό σχέδιο, στηριγμένο, όμως, σε ένα βασικό μοντέλο, το «σύμβολο της αμοιβαιότητας». «Επιδιώκουμε τη μεγάλη συμμετοχή. Είναι διαφορετικό να συμμετέχουν στο έργο 12 καλλιτέχνες και διαφορετικό να είναι 24 ή 36. Είναι άλλο να βρίσκεται το έργο σε ένα σημείο και αλλιώς να εξαπλώνεται από πόλη σε πόλη. Από αυτό εξαρτάται η δυναμικότητα του έργου…».

Πηγή: ΕΘΝΟΣ.GR – 15.1.2016

                                                                                      Φωτογραφίες: Χάρης Γκίκας